Biodiversiteit in je tuin en woning: tips voor meer groen
Een groene tuin of gevel kan niet alleen mooi zijn, het beschermt ook beter je woning tegen hitte, wateroverlast en overlast van bepaalde dier- of plantsoorten. Veel verschillende planten en dieren is niet alleen belangrijk in het bos maar ook bij jou thuis. Ontdek waarom, wat verlies van biodiversiteit betekent en hoe jij als huiseigenaar zelf kunt helpen.
Wat is biodiversiteit eigenlijk?
Biodiversiteit betekent: er is veel verschil in leven op aarde. Het gaat om verschillende planten, dieren en ook om verschillen binnen soorten en in natuurgebied. Denk aan vogels, insecten, planten, bomen, vissen, schimmels en kleine beestjes in de grond. Al die planten en dieren hebben elkaar nodig om te overleven.
In Nederland zijn er nu veel minder verschillende planten en dieren dan vroeger. Slechts 15% van alle soorten is nog over, terwijl dat in Europa gemiddeld 40% is volgens het Compendium voor de Leefomgeving, een website van de overheid met feiten en cijfers over natuur en milieu. Veel dieren, zoals bijen, vlinders en de grutto, hebben het moeilijk of dreigen te verdwijnen. Het is niet vanzelfsprekend dat er veel soorten zijn. Dat is een probleem, want de natuur is belangrijk voor ons allemaal. Ze zorgt ervoor dat we prettig kunnen wonen, eten en leven.
Waarom is biodiversiteit belangrijk voor jouw woning?
Een gezonde natuur geeft ons elke dag veel voordelen. Denk aan:
-
Schoon water en schone lucht
-
Goede grond om eten op te verbouwen
-
Bijen en andere insecten zorgen dat er groenten en fruit groeien
-
Dieren zoals vogels en egels eten plagen op, zoals slakken of bladluizen
Als de biodiversiteit afneemt, verdwijnen deze voordelen. Minder bijen betekent minder bloemen en fruit, minder planten betekent minder frisse lucht, en een slechte bodem kan minder water opnemen.
Hoe meer soorten planten en dieren er zijn, hoe sterker de natuur is. Als er soorten verdwijnen, wordt de natuur kwetsbaarder. Dat betekent dat de natuur minder goed bestand is tegen verstoringen, zoals ziektes of extreme weersomstandigheden. Minder soorten betekent dat de natuur minder veerkrachtig is en problemen sneller kunnen ontstaan of verergeren.
Ook mensen merken het verschil. In een buurt met veel tegels en weinig planten wordt het sneller warm. Het water kan niet goed weg, dus er is sneller wateroverlast. Er komen ook meer plagen, zoals slakken of muggen. Ook is een groene omgeving gezonder en prettiger. Onderzoek van het RIVM (2024) laat zien dat groen in de buurt stress verlaagt. Mensen voelen zich er prettiger en veiliger, herstellen sneller van ziekte en hebben meer contact met hun buren. Groen nodigt uit om te bewegen en buiten te zijn, wat goed is voor lichaam en geest.
Wat gebeurt er bij verlies aan biodiversiteit?
Tegels en beton maken het extra warm. In buurten met veel stenen is het vaak warmer dan in buurten met veel planten (Atlas Leefomgeving, 2024). Bomen en planten zorgen voor schaduw en koelte. Ontdek wat je kunt doen tegen hittestress.
In de zomer is het onder een boom vaak veel koeler dan op een terras met tegels. Door planten heb je minder snel een airco nodig.
2. Grotere kans op wateroverlast
Het regent steeds vaker hard. In buurten met veel tegels kan het water niet weg en loopt het riool sneller vol. Lees meer over het beperken van overstromingsrisico.
Meer planten kunnen helpen om wateroverlast te voorkomen. Gras en aarde nemen water op. Een dak met planten houdt veel regenwater vast. (Milieu Centraal, 2024).
3. Meer plagen en ongedierte
In een tuin met weinig dieren zijn minder volgens, egels of lieveheersbeestjes. Daardoor komen er sneller plagen, zoals slakken of bladluizen. In een tuin met veel verschillende dieren helpen met het instandhouden van het ecosysteem. Egels eten slakken, vogels eten larven en bijen zorgen voor bloemen en fruit. Zo blijft je tuin gezond zonder gif.
4. Minder woonplezier
Meer dan de helft van de tuinen in Nederland heeft vooral tegels. Een groene tuin nodigt uit tot ontspanning.
Wat kun je zelf doen voor een grotere biodiversiteit in je tuin of op je balkon?
Iedere huiseigenaar kan bijdragen aan meer biodiversiteit. Of je nu een grote tuin, een balkon of een stoepje hebt – elke vierkante meter telt. Hieronder vind je praktische tips.
- Tegels eruit, planten erin
Vervang een deel van je bestrating door planten, gras of grind waar regenwater doorheen kan lopen. Minder tegels zorgen voor een koelere tuin.
- Kies inheemse planten die van nature in Nederland voorkomen
Planten die van nature in Nederland voorkomen noemen we inheemse planten. Ze zijn sterker en trekken bijen en vlinders aan. Denk aan duizendblad, vlinderstruik, klimop of klaproos.
- Plant een boom of struik
Een boom geeft schaduw, zorgt voor schone lucht en is een fijne plek voor vogels. Ook in een kleine tuin kun je een kleine boom planten.
- Maak het diervriendelijk
Hang een vogelhuisje en insectenhotel op. Laat een hoekje met bladeren liggen voor egels. Plant bloemen die nectar leveren voor bijen en vlinders.
- Gebruik regenwater
Plaats een regenton en gebruik het opgevangen water om je planten te gieten. Zo bespaar je drinkwater en help je het riool te ontlasten.
- Leg een vijver aan
Een vijver, groot of klein, trekt altijd leven aan. Ook een minivijver of waterschaal op het terras kan al helpen.
Ook op een balkon kun je veel doen:
-
Plaats bloembakken met lavendel, verbena of zonnebloemen.
-
Gebruik hangmanden en klimplanten om de hoogte in te gaan.
-
Leg een lepel suiker neer voor vogels en insecten.
-
Varieer met planten die op verschillende momenten bloeien, zodat er het hele jaar iets te halen valt.
Geen tuin of balkon?
Woon je in een appartement, dan kun je alsnog vergroenen. Check van tevoren wel of je toestemming nodig hebt bij jouw gemeente of de VVE.
-
Een geveltuin: een smalle strook met planten langs de gevel.
-
Groene daken op schuren of portieken.
-
Boomspiegels beplanten (dat zijn de stukjes grond rondom bomen op straat. Ze zijn vaak kaal, maar perfect om te vergroenen).
-
Moestuinen die je samen met buren kunt beginnen.
Veel gemeenten helpen zulke projecten met subsidies of gratis plantjes. Vraag eens bij je gemeente of er een Operatie Steenbreek-actie loopt.
Wat is Operatie Steenbreek?
Operatie Steenbreek is een actie die inwoners helpt om hun tuin te vergroenen. Het doel: minder tegels, meer planten. Door mee te doen zorg je voor meer ruimte voor regenwater en meer dieren in je buurt. Kijk voor meer informatie op www.operatiesteenbreek.nl.
Stad versus platteland
Of je nu in een stad woont of op het platteland, iedereen kan helpen. De aanpak verschilt wel iets.
In de stad
In de stad is weinig ruimte. Daarom zijn tuinen, groene balkons en daken extra belangrijk. Ze helpen vogels, bijen en vlinders. Veel gemeenten moedigen bewoners aan om meer planten te nemen. Je kunt soms subsidie krijgen voor een dak met planten of een regenton.
Op het platteland
Op het platteland is er vaak meer ruimte, maar dat betekent niet automatisch meer natuur. Grote akkers hebben weinig verschillende planten en dieren. Tuinen van mensen kunnen hier helpen. Een tuin met fruitbomen, bloemen en een vijver is goed voor vogels en insecten.
Ook buiten de stad is water belangrijk voor biodiversiteit. In sommige gebieden is er juist te weinig water, bijvoorbeeld in droge zomers. Je kunt regenwater opvangen in je tuin, bijvoorbeeld in een kleine sloot, een vijver. In stedelijk gebied zijn ook wadi's te vinden. Een wadi is een soort brede, ondiepe sloot die tijdelijk water opvangt als het veel regent. Zo voorkom je dat water meteen wegstroomt. Daarmee help je niet alleen jezelf, maar ook de natuur in jouw omgeving.
Subsidie en financiële steun voor een groene en biodiverse tuin
Je huis groener maken hoeft niet duur te zijn. Sommige gemeenten en provincies hebben subsidies voor vergroening en klimaatmaatregelen. Voorbeelden van dit moment zijn Flevoland, Gelderland en Utrecht. Je kunt subsidie krijgen voor bijvoorbeeld het weghalen van tegels, het aanleggen van een groen dak of het plaatsen van een regenton.
Voorbeelden:
-
Tegels eruit-subsidie: vaak € 10 tot € 20 per m².
-
Regentonvergoeding: ongeveer € 30 bij aanschaf.
-
Groendaksubsidie: tussen € 15 en € 50 per m².
-
Gratis plantacties zoals Tegel eruit, plant erin.
Daarnaast kun je duurzame maatregelen meefinancieren in je hypotheek, mits deze zijn genoemd in de Tijdelijke regeling Hypotecair krediet. Bij Woonnu kan dat binnen de standaardhypotheek. Duurzaam wonen wordt beloond met een rentekorting vanaf energielabel B. Zo maak je je woning groener en goedkoper.
Wil je weten welke subsidie er in jouw gemeente is? Kijk op de Energiesubsidiewijzer van VerbeterJeHuis.nl.
Wat levert een biodiverse tuin of woning jou op?
Een huis met veel planten en dieren heeft veel voordelen:
- Koelere omgeving in de zomer. Groen zorgt voor schaduw en verdamping, waardoor de temperatuur rondom je woning lager kan zijn dan op plekken met veel tegels (Atlas Leefomgeving).
- Minder kans op wateroverlast. Planten en aarde nemen water op, terwijl tegels regenwater afstoten. Groene daken houden zelfs 50–80% van de neerslag vast (Milieu Centraal).
- Minder plagen. Meer vogels en insecten helpen plagen zoals slakken, bladluizen en muggen in balans te houden.
- Mogelijk lagere energiekosten. Meer groen kan helpen om je huis koeler te houden, waardoor je minder snel hoeft te koelen (Milieu Centraal).
- Aantrekkelijkere woonomgeving. Een groene straat of wijk wordt vaak als prettiger ervaren en kan positief uitpakken voor de woningwaarde.
Uit onderzoek van het RIVM (2024) blijkt dat een groene omgeving stress kan verlagen. Mensen voelen zich er prettiger en veiliger, herstellen sneller van ziekte en hebben vaker contact met buren. Groen nodigt bovendien uit om te bewegen en buiten te zijn, wat goed is voor je gezondheid.
Biodiversiteit en klimaatrisico’s
Minder soorten planten zorgt voor meer problemen door hitte, droogte en water. Meer soorten helpen juist om deze problemen kleiner te maken. Een tuin met veel planten houdt water vast bij regen, geeft schaduw bij hitte en helpt bij droogte. Elke boom, plant en bloem helpt mee. Daarom spreken we bij Woonnu liever van toekomstbestendig wonen dan alleen van duurzaam wonen. Veel soorten planten en dieren maken je huis klaar voor de toekomst.
Zo begin je vandaag nog met het vergroenen van je tuin of balkon
-
Vraag bij je gemeente naar subsidie voor vergroening of wateropvang.
-
Ruil een paar tegels om voor planten. Elke tegel telt.
-
Plaats een regenton en gebruik het water voor je tuin.
-
Deel je kennis met buren: samen vergroenen is leuker en effectiever.
De toekomst is groen: waarom jij het verschil maakt met biodiversiteit
Veel mensen denken dat biodiversiteit een taak is van de overheid of natuurorganisaties. Ook jij als huiseigenaar kan een groot verschil maken. Elke tuin, elk balkon of elke gevel die vergroent, helpt Nederland beter bestand te zijn tegen hitte en regen. En dat is hard nodig.Dus, trek je tuinhandschoenen aan, wip die eerste tegel en plant iets moois. Zo woon je prettiger én help je de natuur.
Veelgestelde vragen over biodiversieit
Algemene bronnen en onderbouwing:
-
Compendium voor de Leefomgeving (CLO)
-
PBL & WUR-onderzoek
-
IPBES Global Assessment
-
RIVM VTV 2024
-
Atlas Leefomgeving
-
Milieu Centraal
-
De Openbare Ruimte
-
RVO (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
-
Operatie Steenbreek
-
BNNVARA Kassa
-
Lokale regelgeving (gemeenten, o.a. Wierden, Lelystad, Venray)
-
Energiesubsidiewijzer van VerbeterJeHuis.nl
-
IVN (Instituut voor Natuureducatie)
-
Rijksoverheid