Hittestress woning: wat kan je doen om dit te voorkomen?

Wist je dat het aantal hittegolven in Nederland sinds 2000 bijna is verdubbeld (KNMI)? En dat het in de stad soms wel 7 graden warmer is dan op het platteland? Hittestress is geen probleem van morgen, maar van vandaag. De zomers worden heter, duren langer en hebben steeds vaker tropische nachten.

Volgens het KNMI (2023) verdubbelen de warme dagen (boven 25 °C) richting 2050 en gaan tropennachten steeds vaker voorkomen, vooral in stedelijke gebieden. En dat voel je niet alleen in je tuin of op straat, maar ook binnenshuis.

Hoge temperaturen zorgen voor oncomfortabele leefomstandigheden, gezondheidsrisico’s en mogelijk schade aan je woning. Voor bewoners betekent het slecht slapen, minder energie en verhoogde gezondheidsrisico’s. Voor woningen betekent het extra belasting op materialen en constructie.

Recordtemperatuur van 2023 herhaalt zich in 2024, KNMI kleurt jaar donkerrood NOS_Recordtemperatuur klimaatstreepjescode

Gelukkig kun je veel doen om je woning koel en comfortabel te houden. In dit artikel leiden we je langs een praktische 7 stappenaanpak om dat slim en gestructureerd aan te pakken: van snelle winsten tot slimme investeringen. Denk aan gedragsmaatregelen zoals slim ventileren, oplossingen zoals zonwering of isolatie, en het benutten van subsidies voor grotere investeringen.

Wat is hittestress?

Hittestress ontstaat wanneer het langdurig warm is en de woning onvoldoende afkoeling krijgt. Het KNMI spreekt van een landelijke hittegolf als het vijf dagen op rij minstens 25 °C is, waarvan drie dagen boven de 30 °C. Sinds 1901 telde Nederland 30 hittegolven, waarvan bijna de helft ná 2000.

In stedelijke gebieden komt daar nog het Urban Heat Island-effect bij: gebouwen, asfalt en stenen houden warmte vast. Daardoor is het in de stad tot wel 7 graden warmer dan op het platteland (Atlas Leefomgeving). Gebouwen, stenen en weinig groen houden warmte vast. Daardoor blijft het langer warm.

Volgens het KNMI komt aan het eind van de eeuw bijna elk jaar 40 °C voor. Dat maakt hittestress een structureel risico, vooral voor dichtbebouwde wijken, sociale huurwoningen en slecht geïsoleerde gebouwen.

Hittestress raakt ook de economie: denk aan productiviteitsverlies, hogere ziektekosten en investeringen in extra koeling. Volgens het PBL (2024) kunnen de economische kosten van hittestress in Nederland flink oplopen, afhankelijk van de mate van aanpassing en urbanisatie. Zo lagen de arbeidsproductiviteit en concentratie tijdens hittegolven aantoonbaar lager, en liep het ziekteverzuim in zorginstellingen tijdens warme periodes fors op.

Ook bedrijven investeren extra in koeling en klimaatinstallaties, wat leidt tot hogere operationele kosten. Zo hebben supermarkten en datacenters te maken met extra energiekosten voor het draaiend houden van koelinstallaties, wat direct invloed heeft op hun marges en duurzaamheid. En wist je dat mensen op extreem warme dagen vaker ongelukken veroorzaken of minder goed presteren op school of werk?

Wat zijn de gevolgen van hittestress?

1. Gezondheid
Langdurige hitte kan zorgen voor uitdroging, overhitting en het verergeren van ziektes. Voor ouderen en mensen met een kwetsbare gezondheid is hittestress ronduit gevaarlijk. Tijdens de hittegolf van 2019 overleden naar schatting 400 mensen extra (CBS). Maar ook jonge kinderen, zwangere vrouwen en mensen met hart- of longaandoeningen lopen extra risico. Daarom hebben veel gemeenten een hitteprotocol, kwetsbare mensen worden dan actief geholpen.

2. Minder comfort en hoger energiegebruik
Je zit niet te wachten op een sauna-ervaring in je woning. Hoge binnentemperaturen kunnen zorgen voor vermoeidheid, concentratieproblemen en slapeloze nachten. Om de woning koel te houden, kun je een airco of ventilator aanzetten. Met name die eerste jaagt het energieverbruik (en dus je rekening) flink omhoog. En bij piekbelasting van het net kunnen ook stroomstoringen ontstaan. Zie verder in dit stuk voor alternatieve maatregelen.

3. Woningschade
Hoge temperaturen kunnen zorgen voor het uitzetten van dakpannen, scheuren in muren, dakgoten of schade aan platte daken. In combinatie met droogte kan zelfs de fundering verzakken. Daardoor kunnen bij houten vloeren naden ontstaan, kunststof onderdelen vervormen en leidingen raken mogelijk beschadigd. Met name oudere woningen zonder kruipruimte of met ondiepe funderingen zijn kwetsbaar. Zie ook https://woonnu.nl/landing-pages/funderingsherstel/

4. Financieel risico
Huizen die snel opwarmen zijn minder aantrekkelijk voor kopers. Kopers hechten steeds meer waarde aan comfort en energieprestaties, vooral bij warme zomers. Ook een betegelde tuin houdt meer warmte vast dan een groene tuin.

5. Verzekering dekt niet alles
Schade door droogte of hitte is meestal uitgesloten van dekking in een standaard opstalverzekering. Het Verbond van Verzekeraars adviseert om preventieve maatregelen te nemen. Denk aan onderhoud van dakbedekking, checken van het voegwerk en vergroening van de buitenruimte. Bij structurele verzakking of schade kan er discussie ontstaan over de oorzaak. Voorkomen is dus beter dan claimen.

Stap-voor-stap aanpak: koel blijven in 7 stappen

1. Doe een online quickscan
Begin met inzicht. Vul je adres in bij de NOS-Stresstest en ontdek direct of jouw woning risico loopt. De Klimaateffectatlas biedt daarnaast extra kaarten voor groen, hitte en droogte.

2. Meet en observeer zelf
Plaats binnen- en buitenthermometers. Kijk waar de hitte binnenkomt: via ramen, dak of muren? Met een infraroodcamera (via de gemeente of energiecoach) kun je warme plekken in huis opsporen. Noteer temperatuurpieken op verschillende tijdstippen en dagen. Let bijvoorbeeld op of de slaapkamer ‘s ochtends al boven de 25 graden uitkomt, of dat de woonkamer pas tegen de avond echt opwarmt. Zo krijg je inzicht in de werking van je woning bij hitte. Dat helpt je om betere keuzes te maken voor de temperatuurregeling.

3. Check lokale hittekaarten
Op de Klimaateffectatlas zie je waar in jouw gemeente hittestress voorkomt. Veel gemeenten hebben ook eigen hittekaarten of nemen maatregelen op in hun omgevingsvisie. Denk aan vergroening van schoolpleinen, watervriendelijke straten of subsidies voor geveltuinen. Dit kan extra kansen opleveren om samen met de buurt of VvE actie te ondernemen.

4. Vraag professioneel advies
Een verduurzamingsadviseur of energiecoach kan gericht adviseren hoe je je woning hittestress-bestendig maakt. Zo’n gesprek duurt meestal een uur en kost tussen de € 50 en € 150 Euro afhankelijk van de gemeente. In sommige regio’s is het zelfs gratis via een lokale subsidieregeling. Je vindt deze via het Regionaal Energieloket, je gemeente of bijvoorbeeld via de website van Milieu Centraal. (Subsidies verduurzamen woning | Milieu Centraal of Zoeken | Milieu Centraal

Zeker bij oudere woningen of als je toch gaat verbouwen is dat een slimme stap. Oudere woningen hebben vaak minder isolatie, enkel glas en ventilatie die niet is ingericht op warme zomers, waardoor de binnentemperatuur sneller oploopt. Denk aan advies over natuurlijke ventilatie, passieve koeling of bouwtechnische maatregelen. Zo kan een energiecoach bijvoorbeeld aanbevelen om ventilatieroosters op noordgevels te plaatsen of buitenzonwering op het zonnigste raam toe te passen. Ook voor VvE's zijn er vaak collectieve scans mogelijk.

5. Kies maatregelen

Gratis of low-budget

Nachtelijk ventileren (raam ‘s nachts open, raam en gordijnen aan de zonkant dicht overdag)

Ventilator aanzetten met een bevroren fles water ervoor

Zonwerende folie op ramen of aluminiumfolie tijdelijk aan buitenzijde

Planten voor ramen of op balkon (schaduw + verdamping). Of als daar de ruimte voor is in de tuin: plant een boom!

Waterverneveling op terras of gevel (DIY-set met tuinslang)

Witte doeken of lakens aan de buitenzijde van ramen

Raamhorren met uv-wering (verminderen zoninstraling en kunnen tot enkele graden temperatuurwinst opleveren, vooral in combinatie met nachtventilatie; effect is beperkt, maar zinvol als aanvulling)

Investeringen

Maatregel	Kostenindicatie	Koelwinst	Subsidie?	Levensduur
Zonwering (screens/luiken)	€ 1500 – € 3.000	tot -5 °C	Nee	10-15 jaar, jaarlijks reinigen
Groen of wit dak	€ 45 – € 120/m²	-2 °C daktemperatuur	Ja (gemeente)	30-50 jaar, jaarlijks onderhoud nodig
Zonwerend glas (HR+++)	€ 150 – € 200/m²	-4 °C	Ja (ISDE)	25-30 jaar, onderhoudsvrij
Hybride warmtepomp met koelmodus* *Heb je al een hybride warmtepomp, controleer of deze kan koelen	€ 6.000 – € 9.000	Actieve koeling, -2 tot -4 afhankelijk van afgifte systeem	Ja (ISDE)	15-20 jaar, jaarlijks onderhoud vereist
Verduisterende rolluiken buiten	€ 2.000 – € 4.500	-3 °C	Nee	15-20 jaar, af en toe smeren/reinigen
Pergola met zonnescherm of klimplanten	€ 600 – € 2.000	variabel	Soms (gemeente)	Zonnescherm: 10-15 jaar, planten jaarlijks snoeien

6. Regel subsidie en financiering

ISDE (dit is een investeringssubsidie duurzame energie en energiebesparing): Bij isolatie krijg je ongeveer 15% subsidie. Combineer je twee maatregelen, dan kan dit oplopen tot 30%. Warmtepompen krijgen een vast bedrag (RVO, 2025).

Groen dak subsidie: gemeenten geven tot € 35/m² aan subsidie (check lokaal beleid).

Energiebespaarlening: een lening aangeboden door de overheid met een laag rentepercentage via het Nationaal Warmtefonds.

VvE-subsidie via RVO: voor collectieve maatregelen.

7. Check je verzekering

De meeste opstalverzekeringen dekken geen schade door hitte of verzakkingen bij droogte. Controleer je polis of neem contact op met je verzekeraar. Soms zijn aanpassingen mogelijk.

Veelgestelde vragen

: Nee, alleen warmtepompen of zonneboilers met koeloptie vallen onder de ISDE subsidie. Split-unit airco’s zonder warmtapwaterfunctie zijn uitgesloten. Let op: bij sommige installaties is een bouwkundige aanpassing nodig voor subsidie.
: Nee, overdag houd je de hitte liever buiten. Zet ramen 's nachts of vroeg in de ochtend tegen elkaar open voor koele lucht.
: Groene daken koelen via verdamping; witte daken reflecteren zonlicht. Een combinatie van beide werkt het best. Groene daken helpen ook bij waterbuffering, biodiversiteit en geluidsdemping.
: In de meeste gemeenten is dit vergunningsvrij. Check voor de zekerheid het omgevingsloket of je gemeente. Bij monumentale panden of VvE's gelden vaak aanvullende regels.
: Sommige ventilatiesystemen hebben een zogenaamde bypass die 's nachts met weinig energieverbruik koele lucht van buiten de woning in blaast. Wil je je hier verder in verdiepen, vraag dan een gesprek aan met een energieadviseur Woonnu – Mijn Positief Wonen.
: Ja, combineren loont vaak. Begin met gratis of goedkope maatregelen zoals nachtventilatie en zonwerende folie. Laat daarna professioneel advies bepalen welke investeringen het meeste effect hebben. Zo voorkom je onnodige kosten én profiteer je optimaal van comfortwinst en subsidie.

Gezin met twee kinderen staan voor hun landelijke huis.

Aan de slag met hittestress

Elke woning heeft zijn eigen kwetsbaarheden. Met een aantal slimme stappen en maatregelen, zoals nachtelijke ventilatie of het aanbrengen van zonwerende folie, voorkom je een te warme woning. Zeker nu zomers steeds vaker heet en droog verlopen, is het verstandig om preventief te handelen.

Doe de quickscan, ontdek wat er mogelijk is in jouw gemeente en overleg met je adviseur of energiecoach. Zo houd je hoofd én woning koel. Samen maken we woningen weerbaar tegen hitte en klaar voor de toekomst. Doe nu de stresstest en ontdek binnen één minuut hoe goed jouw woning tegen hitte kan.

**Voer je adres in op **NOS-Stresstest en zie direct hoe jouw woning ervoor staat.

Bronnen: KNMI, RIVM, PBL, RVO, Atlas Leefomgeving, Verbond van Verzekeraars, Alianz Direct.